Gerard Staals

"Tlön, Uqbar, Orbis Tertius" is een verhaal van de Argentijnse schrijver Jorge Luis Borges. Het verhaal werd voor het eerst gepubliceerd in het Argentijnse dagblad Sur in mei 1940. In 1944 werd het opgenomen in Borges’ verhalenbundel Fantastische verhalen (Ficciones).  

De klassieke cultuur van Tlön bevat verder ook maar één tak van wetenschap: de psychologie. De mensen van Tlön zien het universum als een reeks mentale processen, die zich niet ontwikkelen in de ruimte maar successievelijk in de tijd. De waarneming van een rookwolk aan de horizon en daarna van het veld dat in brand staat en daarna van de halfgedoofde sigaar die de brand heeft veroorzaakt wordt gezien als een voorbeeld van ideeënassociatie.

Verder worden een complexe theorie uiteengezet over het materialisme van Tlön, gedachten over gelijkheid en identiteit en werkelijkheidsvorming door de taal. Centraal staat het idee van de vermenigvuldiging. en het daarmee samenhangende begrip Hrönir: “Twee personen zoeken een potlood: de eerste vindt het en zegt niets; de tweede vindt een niet minder werkelijk potlood, maar meer aansluitend bij zijn verwachtingen."